Ngay sau sinh, rất nhiều mẹ lo lắng vì sữa chưa về hoặc bé bú chưa khớp. Tin vui là có một “bí kíp vàng” vừa tự nhiên vừa hiệu quả: da kề da và cho bé bú sớm. Hai việc đơn giản này không chỉ hỗ trợ kích sữa sau sinh mà còn mang lại hàng loạt lợi ích cho cả mẹ và bé, giúp hành trình nuôi con bằng sữa mẹ trở nên nhẹ nhàng hơn.
Da kề da là gì? Tại sao lại quan trọng ngay sau sinh?
Da kề da là khi bé trần da (chỉ đội mũ/tã) nằm úp trên ngực trần của mẹ, được che ấm bằng chăn. Lý tưởng nhất là thực hiện ngay trong “giờ vàng” (30–60 phút đầu) sau sinh và duy trì càng lâu càng tốt.
Lợi ích nổi bật:
- Ổn định thân nhiệt, nhịp tim, nhịp thở của bé nhanh hơn so với nằm nôi.
- Giữ đường huyết ổn định, bé bớt quấy khóc, ngủ sâu hơn.
- Kích hoạt bản năng tìm vú – tự bò – tự ngậm bắt vú (breast crawl).
- Tăng gắn kết mẹ–bé, giải phóng oxytocin giúp mẹ thư thái và sữa về tự nhiên thuận lợi.
- Với mẹ, oxytocin còn hỗ trợ co hồi tử cung, giảm nguy cơ băng huyết sau sinh.
Tham khảo:
Hướng dẫn da kề da đúng cách sau sinh
Khi nào nên thực hiện?
- Ngay sau sinh (mẹ tròn con vuông): đặt bé lên ngực mẹ ít nhất 60–90 phút hoặc cho đến khi hoàn tất cữ bú đầu.
- Nếu cần can thiệp y tế cho mẹ hoặc bé, thực hiện càng sớm càng tốt sau đó. Sinh mổ vẫn có thể da kề da khi mẹ ổn định (có thể cần hỗ trợ từ điều dưỡng/chồng).
Tư thế mẹ – bé ra sao?
- Mẹ nằm nửa ngồi hoặc nằm ngửa có gối nâng, bé nằm sấp trên ngực mẹ, đầu nghiêng sang một bên, đường thở thông thoáng.
- Che ấm lưng bé bằng chăn, không che mặt, đội mũ mỏng khi cần.
Chuẩn bị gì?
- Phòng ấm, khăn/chăn sạch, mũ mỏng cho bé.
- Mẹ mở áo, bé mặc chỉ tã để tiếp xúc tối đa.
- Nếu sinh mổ, nhờ điều dưỡng/đối tác hỗ trợ đặt – giữ bé an toàn trên ngực mẹ.
Bao lâu và tần suất?
- Cố gắng liên tục 60–90 phút ngay cữ đầu.
- Tiếp tục da kề da nhiều lần mỗi ngày trong những ngày đầu; mỗi lần 20–60 phút đều có lợi.
Vì sao bú sớm giúp sữa mẹ về nhanh?
Sữa mẹ chịu chi phối bởi hai hormone chính:
- Prolactin: “tạo sữa” – tăng khi đầu vú được kích thích (bé mút/hút sữa). Càng kích thích sớm và thường xuyên, tuyến sữa càng “lập trình” sản xuất tốt.
- Oxytocin: “tống sữa/xuống sữa” – làm các tế bào cơ quanh nang sữa co bóp, đẩy sữa ra ngoài. Da kề da và cảm xúc tích cực giúp oxytocin tăng, sữa xuống dễ dàng.
Bú sớm trong 30–60 phút đầu giúp bé nhận sữa non (colostrum) giàu kháng thể IgA, vitamin và yếu tố tăng trưởng, đồng thời “đánh dấu” cho cơ thể mẹ rằng “đã có em bé cần sữa rồi” → sữa về tự nhiên mạnh mẽ hơn trong vài ngày tiếp theo.
Lợi ích khi cho bé bú sớm và liên tục sau sinh
- Giảm nguy cơ vàng da: sữa non giúp bé đi phân su tốt, thải bilirubin.
- Hỗ trợ tiêu hóa & miễn dịch: hệ vi sinh đường ruột của bé được “gieo” sớm bằng lợi khuẩn từ sữa mẹ.
- Ổn định cân nặng & đường huyết: bú sớm giúp bé ít tụt cân sinh lý quá mức.
- Duy trì nguồn sữa lâu dài: nhiều cữ bú đầu đời đặt nền cho sản lượng sữa dồi dào các tuần sau.
- Với mẹ, bú sớm kích oxytocin → tử cung co tốt, giảm đau, giảm stress, cải thiện giấc ngủ.
Cách thực hiện bú sớm: từng bước nhẹ nhàng
-
Đặt bé da kề da ngay sau sinh, để bé tự tìm vú; đừng vội vàng.
-
Khi bé chạm miệng vào vú, đỡ đầu – vai bé (không ấn vào gáy).
-
Đưa mũi bé ngang tầm núm vú; chờ bé há miệng rộng → ôm bé sát vào người mẹ để ngậm sâu (nhiều quầng vú hơn ở phía dưới).
-
Quan sát dấu hiệu ngậm đúng: mẹ không đau, cằm bé chạm vào vú, má tròn, nghe nuốt sữa đều.
-
Nếu sinh mổ đau vết mổ, chọn football hold (kẹp bóng bầu dục), nằm nghiêng hoặc laid‑back để giảm áp lực lên bụng.
Mẹo: Trước cữ cho bú, mẹ chườm ấm – massage – nén vú 2–3 phút để kích “xuống sữa” thuận lợi.
Da kề da và bú sớm là nền tảng đơn giản mà quyền năng giúp kích sữa sau sinh và củng cố sự gắn kết mẹ–bé. Hãy tận dụng “giờ vàng sau sinh”: mỗi phút ôm con, mỗi lần bé bú theo nhu cầu là một bước vững chắc để sữa về tự nhiên, ổn định và dồi dào.
Mẹ đang làm rất tuyệt vời rồi—nuôi con bằng sữa mẹ bắt đầu từ một cái ôm – nhẹ nhàng mà kỳ diệu. Nếu mẹ muốn, mình có thể soạn poster checklist da kề da & bú sớm để mẹ in và đem theo lúc vào viện nhé!
Bài viết liên quan:
- Ăn đu đủ hầm giò heo có tác dụng gì với sữa mẹ?
- Có nên ăn móng giò để gọi sữa về? Sự thật bất ngờ
- Thực đơn 3 ngày giúp mẹ gọi sữa về tự nhiên tại nhà
