Sinh mổ xong, nhiều mẹ lo sữa chưa về, bé phải dùng sữa công thức tạm thời rồi tự hỏi: “Liệu mình có mất sữa không?” Tin vui là sinh mổ không đồng nghĩa mất sữa. Chỉ cần nắm đúng cách gọi sữa về sau sinh mổ, kiên trì vài ngày đầu và được hỗ trợ phù hợp, nguồn sữa của mẹ vẫn có thể dồi dào cho con bú.
Vì sao sinh mổ sữa thường về chậm hơn?
Sau khi bánh nhau sổ ra, nồng độ progesterone giảm, cơ thể “bật công tắc” cho sữa về (lactogenesis II). Ở sinh mổ, quá trình này không bị tắt, nhưng có thể chậm hơn 12–24 giờ vì:
- Da kề da & bú sớm bị trì hoãn do hồi sức sau mổ.
- Đau vết mổ, mệt, căng thẳng → khó bế bé đúng tư thế, ít kích thích đầu ti.
- Thuốc mê/giảm đau, truyền dịch → mẹ buồn ngủ, bầu vú phù nề, bé ngậm bắt vú khó hơn.
- Tách mẹ–bé vì theo dõi sau mổ → số cữ bú ít.
Trấn an mẹ: đây là bình thường và có thể cải thiện. Sữa về nhanh hay chậm phụ thuộc tần suất lấy sữa (bé bú/hút) nhiều hơn là sinh thường hay sinh mổ.
Cách gọi sữa về sau sinh mổ hiệu quả mẹ nên áp dụng
Cho bé bú càng sớm càng tốt + da kề da
Xin hỗ trợ da kề da ngay khi ổn định (phòng mổ/hồi tỉnh).
Bú theo nhu cầu, mục tiêu 8–12 cữ/24 giờ. Dù lắt nhắt, mỗi lần đều là tín hiệu mạnh giúp cơ thể tăng tiết sữa.
Tư thế gợi ý cho mẹ sinh mổ: bế ôm bóng bầu (football hold), nằm nghiêng, laid‑back để tránh đè lên vết mổ.
Hút sữa đúng cách – đều đặn (khi bé chưa bú hiệu quả)
Nếu bé tách mẹ hoặc ngậm bắt vú yếu, hãy bắt đầu hút trong 1–3 giờ đầu khi có thể, và duy trì 2–3 giờ/lần (tổng 8–10 phiên/ngày).
Máy hút đôi 15–20 phút/phiên. Sau hút, vắt tay 1–3 phút/ti để lấy giọt sữa cuối.
Power pumping (1 giờ): 20’ hút – 10’ nghỉ – 10’ hút – 10’ nghỉ – 10’ hút, làm 1–2 ngày liên tiếp khi cần “gọi sữa tăng tốc”.
Phễu đúng cỡ, lực vừa phải, không rát. Ghi chú sản lượng để theo dõi tiến bộ.
Massage – chườm ấm – nén vú khi bé bú
Chườm ấm 3–5 phút trước bú/hút giúp sữa “xuống” tốt hơn.
Massage vòng tròn, vuốt về quầng vú, kết hợp breast compression (nén vú) trong lúc bé bú để tăng dòng sữa, giúp bé nhận được sữa cuối (hindmilk) giàu năng lượng.
Ăn uống đủ – ngủ nghỉ điều độ – kiểm soát đau an toàn
Uống theo cơn khát (thường 2,5–3 lít/ngày từ nước, canh, trái cây).
Đủ đạm (cá, trứng, thịt nạc, đậu), ngũ cốc nguyên cám, rau xanh – trái cây, chất béo tốt (hạt, bơ, dầu ôliu).
Món dễ dùng: cháo cá/lươn/đậu xanh, canh rau ngót – mướp – bí đỏ, sữa chua không quá ngọt.
Kiểm soát đau theo chỉ định bác sĩ (đừng “cắn răng chịu đựng”): khi bớt đau, mẹ ôm – bế – cho bú dễ hơn, kích sữa hiệu quả hơn.
Giữ tinh thần thoải mái – nhờ hỗ trợ
Nhờ người thân bế – thay tã – ợ hơi để mẹ tập trung nghỉ ngơi và hút/cho bú đủ cữ.
Hít thở sâu 2–3 phút trước mỗi cữ, nghe nhạc nhẹ, nhìn ảnh con – những “nghi thức nhỏ” giúp oxytocin tiết tốt hơn.
Nếu bối rối, hãy liên hệ tư vấn viên sữa mẹ/IBCLC: chỉnh ngậm bắt vú, tư thế, lịch hút cụ thể cho trường hợp của mẹ.
Dấu hiệu cảnh báo mẹ có nguy cơ mất sữa – và cách xử lý sớm
Giảm số cữ bú/hút (dưới 8 lần/ngày) hoặc ngắt quãng >4 giờ ban ngày → tăng lại tần suất, đặt nhắc lịch.
Bé bú xong vẫn quấy – ít tã ướt: kiểm tra khớp ngậm, nuốt sữa, cân nhắc cân thử trước–sau bú ở cơ sở y tế.
Mẹ căng tức mà sữa không chảy: thường do “xuống sữa” kém (oxytocin chưa “bật”). Hít thở sâu, chườm ấm + massage + nén vú, hoặc thử da kề da 20–30 phút trước cữ.
Stress, kiệt sức: nhờ hỗ trợ việc nhà, ngủ bù, rút bớt việc không cấp thiết. Sữa mẹ là hành trình marathon, không phải “chạy nước rút”.
Nếu bé sụt cân nhiều, vàng da kéo dài, bú yếu, hoặc mẹ đau sốt, tắc tia sữa, hãy liên hệ bác sĩ/chuyên gia sữa mẹ để được cá nhân hóa hướng dẫn.
Sinh mổ không phải là rào cản khiến mẹ mất sữa. Với cách gọi sữa về sau sinh mổ đúng: bú sớm – hút đều – massage/chườm ấm – ăn ngủ đủ – giữ tinh thần an yên, cơ thể sẽ đáp lại rất tuyệt vời. Hãy kiên nhẫn, nhờ hỗ trợ khi cần, và tin vào hành trình của mình.
Mỗi giọt sữa mẹ là món quà yêu thương – và bạn hoàn toàn có thể làm được!
Bài viết liên quan:
